De Nieuwe Kerk aan de Loolaan, 1895
De Nieuwe Kerk in Apeldoorn, die drie jaar geleden door brand werd verwoest, is na een roerige periode eindelijk klaar voor gebruik. Na de brand moest er een nieuwe kerk komen, en hiervoor werd een ontwerpwedstrijd uitgeschreven. Het project mocht niet meer dan 170.000 gulden kosten. De vakjury, bestaande uit drie ervaren architecten, koos voor het ontwerp van Paul du Rieu, maar de kerkvoogden hadden hun oog laten vallen op het ontwerp van Jan Verheul.
Deze keuze leidde tot een hoop gedoe, en daarom werd Pierre Cuypers, een van de bekendste kerkenbouwers van Nederland, gevraagd om een onafhankelijk oordeel te geven. Hij koos voor het ontwerp van Hendrik Petrus Berlage. Toch bleven de kerkvoogden bij hun oorspronkelijke keuze, en uiteindelijk werd Verheul de architect van de nieuwe kerk.
De bouw van de kerk begon officieel op 16 juli 1891, toen Koningin Wilhelmina, in het bijzijn van Koningin-Regentes Emma, de eerste steen legde. Bijzonder aan de bouw is dat er veel bakstenen van de oude, afgebrande kerk opnieuw zijn gebruikt.
Het nieuwe kerkgebouw, ontworpen door Verheul, is gebouwd in renaissancestijl en heeft een ruitvorm. De kerk staat aan de Loolaan, met een aparte ingang voor koninklijke bezoekers. De slanke toren is 62 meter hoog en op 40 meter hoogte bevinden zich de wijzerplaten van het uurwerk.
Binnenin de kerk is veel aandacht besteed aan een lichte en vriendelijke sfeer. De kerk heeft de vorm van een Grieks kruis en biedt plaats aan 1800 mensen, die allemaal goed zicht hebben op de preekstoel. Overdag wordt het licht gefilterd door gebrandschilderd glas, terwijl ’s avonds sfeervolle gaskronen voor verlichting zorgen.
De preekstoel en de koninklijke bank, beide in Hollandse renaissancestijl, zijn ware blikvangers. De preekstoel is gemaakt van eikenhout en prachtig versierd, terwijl de koninklijke bank, met ruimte voor het koninklijke gezelschap en hun gevolg, een stijlvol geheel vormt.
Na drie jaar van bouw en voorbereidingen staat de Nieuwe Kerk klaar om weer een belangrijke plek in de gemeenschap te worden, met een ontwerp dat zowel mooi als functioneel is.
