Apeldoorn kreeg zijn allereerste zelfbedieningssupermarkt in 1961, toen de firma Veen & Postma (V&P) de deuren opende op de hoek van de Adelaarslaan en de Talingweg. Deze winkel gaf de Apeldoorners een nieuwe manier van boodschappen doen. De supermarkt was eigendom van de familie Van Veen (vader en zoon), samen met compagnon Postma. De naam V&P verwees naar Van Veen & Postma, al werd in advertenties slim geaccentueerd met de slogan “Voordeel & Profijt” om klanten te trekken. Het was een knipoog die deed vermoeden dat de naam voor voordeel en profijt stond, terwijl het in werkelijkheid de achternamen van de oprichters betrof. De opening van V&P was revolutionair voor Apeldoorn. Klanten konden hier voor het eerst zelf producten uit de schappen pakken in plaats van bediend te worden over de toonbank – een concept dat in Nederland nog maar kort daarvoor zijn intrede had gedaan. In de beginperiode was het even wennen voor Apeldoorners om met een mandje zelf door de winkel te lopen en pas bij de kassa af te rekenen, maar al snel omarmden ze het gemak. V&P profileerde zich als volwaardige supermarkt: naast kruidenierswaren verkocht men er ook vers brood, vleeswaren, groenten en fruit, en zelfs wat huishoudelijke artikelen. Deze brede formule – alles onder één dak – was destijds vernieuwend, al waren de kruideniers, bakkers en slagers er minder blij mee.
V&P Supermarkt wist in de jaren ’60 snel populariteit op te bouwen. Het motto “Voordeel & Profijt” duidde op scherpe prijzen en een voordelige winkelervaring, wat veel klanten aansprak. Men kon bij V&P terecht voor de dagelijkse boodschappen en meer. De zelfbedieningsformule bracht ook efficiëntie: speciale aanbiedingen werden bijvoorbeeld overzichtelijk bij elkaar gepresenteerd, iets wat de oprichters hadden afgekeken van pioniers elders in het land. Voor Apeldoornse consumenten betekende dit niet alleen goedkoper en sneller boodschappen doen, maar ook een veel ruimer assortiment dan men gewend was. Het succes van V&P had impact op de bestaande middenstand. In dezelfde buurt aan de Adelaarslaan zat bijvoorbeeld van oudsher een filiaal van De Gruyter (een landelijke kruideniersketen). De moderne aanpak van V&P bleek funest voor de ouderwetse kruideniersformule van De Gruyter. De Gruyter had landelijk te laat de omslag naar zelfbediening gemaakt en “had de boot gemist door nog te lang op een ouderwetse manier door te gaan” – uiteindelijk werd de keten in 1976 overgenomen door Spar. In Apeldoorn betekende de opkomst van V&P Supermarkt feitelijk de doodsteek voor De Gruyter aan de Adelaarslaan, die zijn klandizie zag weglopen naar de modernere supermarkt.
Intussen groeide V&P zelf gestaag. Enkele jaren na de start opende de familie Van Veen een tweede vestiging in Apeldoorn, namelijk aan het Ordenplein in de wijk Orden. Toen dat nieuwe wijkwinkelcentrum medio jaren ’60 gereedkwam, behoorde V&P tot de eerste winkels die er hun intrek namen. Het filiaal in Orden besloeg drie aaneengeschakelde winkelunits en de familie Van Veen ging boven de supermarkt wonen. Dat illustreert het karakter van deze onderneming: een echte familiezaak, waarbij de eigenaar letterlijk boven de winkel woonde. De jonge Klaas van Veen jr. runde de Ordenplein-supermarkt, nadat hij het vak had geleerd in de zuidzijde van de stad bij zijn vaders eerste winkel. Een week vóór de opening van het Ordenplein-filiaal trouwde Van Veen jr. zelfs – het waren drukke maar heuglijke tijden voor de uitbouw van het familiebedrijf.
Eind jaren ’60 vond er een belangrijke verandering plaats in het Apeldoornse supermarktlandschap. De Van Veen-familie sloeg de handen ineen met enkele andere regionale ondernemers om gezamenlijk een nieuwe supermarktformule op te richten: Komart. Deze samenwerking – de naam Komart deed denken aan “koopmart” of gewoon een vlot klinkende merknaam – had als doel de krachten te bundelen tegen de opkomende grootgrutters elders in het land. Vader en zoon Van Veen waren medeoprichters van Komart en daarmee zou de merknaam V&P geleidelijk verdwijnen ten gunste van de nieuwe formule. Op 1 september 1969 opende Komart zijn eerste Apeldoornse vestiging aan de Havikstraat (nabij het centrum). Deze Komart-supermarkt werd daarmee een nieuw vlaggenschip, voortbouwend op de successen en expertise van V&P. Filiaalchef in de Havikstraat was Cees Postma, die eerder bij V&P betrokken was. De Havikstraat-locatie werd al snel druk bezocht en bestaat tot op de dag van vandaag als supermarkt: het is inmiddels een DekaMarkt, na latere overnames. Komart positioneerde zich als moderne discount-supermarktketen met de slogan “Keus, prijs en kwaliteit – voor álles kom je naar Komart”. Hiermee zette het bedrijf in op een breed assortiment en voordelige prijzen, in lijn met de fundamenten die V&P had gelegd. In de jaren ’70 werden de oorspronkelijke V&P-winkels omgevormd tot Komart-vestigingen. Zo veranderde het filiaal aan het Ordenplein in een Komart supermarkt (in de loop van de jaren ’70), en ook de eerste winkel aan de Adelaarslaan/Talingweg ging uiteindelijk onder de Komart-vlag verder. De Komart breidde uit met meer filialen in Apeldoorn en omstreken en had zelfs een eigen distributiecentrum en bakkerij in Apeldoorn opgezet. Dat centrale bakkers- en distributiepunt – gevestigd aan de Nagelpoelweg in Apeldoorn-Zuid – zorgde dagelijks voor verse broodleveranties en goederen voor de Komart-winkels. Men kon het ’s ochtends in de omgeving heerlijk ruiken als daar brood gebakken werd voor de supermarkten.
De expansie van Komart maakte de keten eind 20e eeuw een aantrekkelijke partner voor grotere supermarktconcerns. Uiteindelijk vond in 2001 een fusie/overname plaats: de Noord-Hollandse supermarktorganisatie DekaMarkt nam alle Komart-winkels over, inclusief het Apeldoornse distributiecentrum en de bakkerij. Vanaf dat moment verdwenen de naam en het logo “Komart” geleidelijk uit het straatbeeld. De Komart aan de Havikstraat bijvoorbeeld werd omgebouwd tot DekaMarkt, een formule die tot op heden daar gevestigd is. Ook het Ordenplein-filiaal ging over naar de naam DekaMarkt. Hiermee kwam na zo’n dertig jaar een einde aan Komart als zelfstandige merknaam.
Toch leeft de erfenis voort: DekaMarkt profiteerde van het Apeldoornse distributiecentrum dat het van Komart verkreeg. Jarenlang bedienden ze vanuit Apeldoorn vrachtwagens voor zowel DekaMarkt- als Dirk van den Broek-supermarkten, omdat deze twee formules onder dezelfde holding (Detailresult) vielen. In 2023 is dit gezamenlijke distributiecentrum in Apeldoorn overigens gesloten vanwege veranderingen binnen het concern. Terugblikkend hebben V&P en Komart een belangrijke rol gespeeld in de lokale supermarktgeschiedenis.
