Gerrit de Zeeuw

Gerrit de Zeeuw, geboren in 1861 in Ridderkerk, leidde een indrukwekkend leven als architect en stadsontwikkelaar. Na zijn opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Rotterdam, waar hij in 1883 werd bekroond met de grote zilveren medaille voor zijn uitstekende prestaties in de bouwkunde, begon hij zijn carrière bij verschillende vooraanstaande architecten, waaronder W. Stok Sr., P.A. Weeldenburg en D. Verheul Dzn. In 1891 volgde hij de bekende Rotterdamse architect Jan Verheul naar Apeldoorn, waar hij als opzichter betrokken was bij de bouw van de Nieuwe Grote Kerk, een project dat voortkwam uit een ontwerpwedstrijd die Verheul had gewonnen.

Apeldoorn beviel De Zeeuw zo goed dat hij besloot er te blijven. Hij vestigde zich in een van de karakteristieke huisjes aan de Korte Nieuwstraat, die hij samen met aannemer Chris Wegerif had gebouwd. Deze huisjes, die nog steeds het authentieke dorpse karakter van Apeldoorn uitstralen, markeren het begin van De Zeeuws langdurige betrokkenheid bij de stedelijke ontwikkeling van het dorp.

Al snel na zijn aankomst werd Gerrit de Zeeuw benoemd tot gemeentearchitect en later tot directeur van de dienst gemeentewerken van Apeldoorn. In deze rol had hij de leiding over talrijke bouw- en infrastructuurprojecten die Apeldoorn transformeerden van een dorp naar een groeiende stad.

Een van zijn eerste grote projecten was de uitbreiding van het oude raadhuis van Apeldoorn, dat rond 1895 te klein was geworden voor het groeiende gemeentebestuur. Burgemeester H.P.J. Tutein Nolthenius had ambitieuze plannen, passend bij de groei van Apeldoorn. De Zeeuw ontwierp een nieuwe voorgevel met Romaanse rondbogen, voegde een verdieping toe en verving de oude toren door een slanker exemplaar. In 1898 werd het vernieuwde raadhuis in gebruik genomen, een toonbeeld van De Zeeuw’s architectonische visie.

Naast het raadhuis ontwierp De Zeeuw ook andere belangrijke gebouwen in Apeldoorn. In 1897 bouwde hij de winkelpanden op Van Kinsbergenstraat 1 en 3 in stadsvakwerkstijl, die nog altijd een prominente plaats innemen tegenover het oude landhuis Randerode. Ook ontwierp hij in 1901 “De Naald,” een zeventien meter hoge hardstenen obelisk die de Apeldoornse bevolking schonk ter ere van het huwelijk van koningin Wilhelmina en prins Hendrik. Dit monument, dat werd uitgevoerd door Chris Wegerif en verfraaid met een bronzen plaquette van Pieter Puype, staat nog steeds als een symbool van Apeldoorns verbondenheid met het koningshuis.

In 1913 bouwde De Zeeuw het gymnasium aan de Kastanjelaan, een schoolgebouw dat beïnvloed werd door neoklassieke bouwstijlen. Dit pand is in 2002 volledig gerestaureerd, inclusief de originele schoolbel, en staat nog steeds overeind dankzij de herstelde fundering. De Zeeuw was ook verantwoordelijk voor het ontwerp van het politiebureau in 1914, een gebouw dat eveneens in neoklassieke stijl was uitgevoerd. Hoewel het politiebureau later werd omgebouwd tot kantoren, blijft het een voorbeeld van De Zeeuw’s blijvende invloed op de stedelijke architectuur van Apeldoorn.

Gerrit de Zeeuw was een veelzijdig man die niet alleen zijn stempel drukte op de fysieke structuur van Apeldoorn, maar ook betrokken was bij diverse lokale verenigingen, zoals de Oranjecommissie en de Vereniging van het Vreemdelingenverkeer. Hij was ook lid van de Geldersche Schoonheidscommissie, waar hij gedurende vijftien jaar werkte en meehielp om de mooie uitstraling van Apeldoorn te behouden.

Op 77-jarige leeftijd, op 14 augustus 1938, overleed Gerrit de Zeeuw onverwachts in zijn woning aan de Parkweg 6. Zijn overlijden bracht een groot verlies teweeg in Apeldoorn, waar zijn stoffelijk overschot werd gecremeerd in het crematorium op Westerveld. Bij de plechtigheid was een groot aantal belangstellenden aanwezig, waaronder wethouder W. Volgers namens het gemeentebestuur, die allen de laatste eer bewezen aan een man die een onuitwisbare indruk heeft achtergelaten op de stad Apeldoorn en haar inwoners. Zijn nalatenschap leeft voort in de vele gebouwen die hij heeft gerealiseerd, en in de herinnering van een stad die mede door zijn visie en inzet is uitgegroeid tot wat het vandaag de dag is.