Firma J. H. Förch

De geschiedenis van de firma J.H. Förch begint bij Johan Heinrich Förch, een man die de eeuwenoude familietraditie van schoorsteenvegers voortzette. Afkomstig uit een familie van schoorsteenvegers met wortels in Duitsland, besloot Johan Heinrich in 1883 om deze traditie voort te zetten door zijn eigen onderneming op te richten in Apeldoorn. Dit bedrijf zou uiteindelijk uitgroeien tot de oudste schoorsteenvegeronderneming in het dorp, en een belangrijk onderdeel worden van de lokale gemeenschap.

De Oprichting van J.H. Förch in 1883

Johan Heinrich Förch werd geboren in een familie waar het beroep van schoorsteenveger al generaties lang werd uitgeoefend. In 1883 besloot hij om deze traditie voort te zetten en richtte hij de firma J.H. Förch op. De onderneming was aanvankelijk gevestigd aan de Asselschestraat in Apeldoorn. Johan verwierf al snel een reputatie als een betrouwbare en vakkundige schoorsteenveger. Het bedrijf groeide uit tot een begrip in Apeldoorn en omgeving, bekend om zijn betrouwbaarheid en vakmanschap.

Verhuizingen en Familiegebeurtenissen

In 1887 verhuisde de familie Förch naar de Brinklaan, tegenover de Nieuwstraat. Kort daarna betrok het gezin een pand aan de Korenstraat. Het leven van de familie was verweven met het werk van Johan. Een opmerkelijk voorval vond plaats in 1888, toen er een schoorsteenbrand uitbrak in een huis in Wormen. Johan, die toevallig in de buurt aan het schaatsen was, schoot onmiddellijk te hulp en leverden uitmuntende diensten bij het blussen van de brand.

Het Huwelijk en de Uitbreiding van het Gezin

Op 1 maart 1894 trad Johan Heinrich Förch in het huwelijk met Jacoba Sophia Sibilla Matthijssen. Het stel vestigde zich na hun huwelijk aan de Nieuwstraat 60, het eerste huis rechts van de Brinklaan. Deze buurt stond destijds bekend als de Eierstreek. Hier werd op 20 mei 1895 hun zoon Johan George geboren, die vanaf jonge leeftijd het vak van schoorsteenveger zou leren om later het bedrijf van zijn vader over te nemen. Na de geboorte van Johan George verhuisde het gezin naar de Beekstraat 541. In deze periode breidde het gezin zich verder uit met de geboorte van een dochter, Anna Maria Arenda, op 27 juli 1899.

Naast het vegen van schoorstenen bood de familie Förch ook een dienst aan die destijds essentieel was: het verwijderen van roet. Roet is een zwart, fijn stof dat ontstaat door onvolledige verbranding van hout of kolen in schoorstenen. Dit materiaal is zeer brandbaar en kan, als het zich ophoopt, leiden tot gevaarlijke schoorsteenbranden. Schoorsteenvegers zoals Johan Heinrich Förch speelden een cruciale rol in het voorkomen van dergelijke branden door regelmatig de schoorstenen van hun klanten schoon te maken en het roet te verwijderen. Het roet spaarde hij op en verkocht hij weer.

Uitbreiding van de Onderneming

In 1904 verhuisde de familie Förch opnieuw, ditmaal naar de van Kinsbergenstraat. Jacoba, een ondernemende vrouw, opende hier een hoedenwinkel. In dezelfde periode werd het schoorsteenveegbedrijf van de familie benoemd tot hofleverancier, een blijk van erkenning voor hun vakmanschap. Helaas werd de hoedenzaak van Jacoba geen succes, en een jaar later werd de winkel overgenomen door de heer Gunnink. De familie keerde terug naar de Beekstraat.

De Overname en Verdere Uitbreiding van de Firma J.H. Förch

In de jaren die volgden, werd het schoorsteenveegbedrijf van Förch een echt familiebedrijf. Johan George, de zoon van Johan Heinrich, was klaar om het bedrijf over te nemen. Helaas werden zowel vader als zoon ziek. Schoorsteenvegers stonden erom bekend dat ze vaak een kort leven hadden, mede door de schadelijke stoffen waaraan ze tijdens hun werk werden blootgesteld. Johan Heinrich Förch overleed op 12 januari 1908 op 42-jarige leeftijd aan zijn ziekte. Zijn zoon, die eveneens in slechte gezondheid verkeerde, kon het bedrijf niet voortzetten.

Antonie Förch: De Nieuwe Generatie

Na de dood van Johan Heinrich en de ziekte van zijn zoon Johan George, werd neef Antonie Förch vanuit Zutphen naar Apeldoorn gehaald om het familiebedrijf voort te zetten. Antonie was eveneens schoorsteenveger en had net zijn diensttijd voltooid. Hij trouwde op 13 juli 1910 met de Zutphense Derkje de Beus en het stel vestigde zich aan de Beekstraat 541. Antonie nam het bedrijf van zijn oom over en zette de traditie voort onder dezelfde naam: Firma J.H. Förch.

Op 30 december 1910 overleed Johan George Förch op 29-jarige leeftijd, wat een grote schok was voor de familie. Zijn moeder verhuisde kort daarna naar Utrecht, waardoor Antonie en zijn vrouw naar de Beekstraat 8 verhuisden. Hier werd een jaar later hun dochter Maria Dina Johanna Hendrika Förch geboren.

De Latere Jaren van de Firma J.H. Förch

In 1930 werd de firma J.H. Förch aangesloten op het telefoonnetwerk, waardoor klanten de schoorsteenveger gemakkelijk konden bereiken via telefoonnummer 1346. Naast zijn werk als schoorsteenveger was Antonie Förch een actief lid van het Apeldoorns Mannenkoor. In 1949 vierde hij zijn 40-jarig jubileum bij het koor, waar hij altijd de eerste bas zong. Ter ere van zijn toewijding kreeg hij een oorkonde en werd hij gehuldigd door de voorzitter, de heer De Jong. Daarnaast was Antonie 25 jaar lang vaandeldrager van het koor, een rol waarin hij veel respect verwierf.

Op 8 oktober 1949 bereikte Antonie de leeftijd van 70 jaar en besloot hij met zijn werkzaamheden te stoppen. Hiermee kwam er een einde aan het bedrijf dat zijn oom in 1883 had opgericht. Zijn vrouw overleed een jaar later, op 13 januari 1951. Na haar dood bleef Antonie nog vele jaren in zijn woning aan de Beekstraat 8 wonen, totdat hij op 26 januari 1965, op 85-jarige leeftijd, overleed.